Laboratoriumonderzoek speelt bij 70% van de diagnoses een sleutelrol
Wij nemen uw bloed serieus!
Laboratoriumonderzoek speelt bij 70% van de diagnoses een sleutelrol
Wij nemen uw bloed serieus!
Vandaag, 27-10-15 in De Volkskrant: "Succesvolle start-up liegt misschien over bloedonderzoek?"
Het bedrijf Theranos doet bloedonderzoek uit vingerprik en biedt dit aan bij apotheken in de staat Arizona.
Er is veel speculatie over de aard van de –mogelijk nieuwe- technologie die Theranos ontwikkeld zou hebben; dit wordt namelijk zorgvuldig geheim gehouden. Inmiddels is er negatieve publiciteit ontstaan: de Financial Times beweert dat bij een inspectie er niets unieks aangetroffen werd, daarmee de suggestie wekkend dat er conventionele apparatuur gebruikt wordt. De Wall Street Journal meldt dat de tests niet nauwkeurig zijn en er zijn klachten van klanten in de publiciteit gekomen. Ook zou Theranos intussen voor vrijwel alle tests een venapunctie uitvoeren. Al met al veel vraagtekens bij een innovatief laboratoriumbedrijf dat op 9 miljard gewaardeerd wordt en een fabuleuze marketing kent.
Het artikel ontlokte klinisch chemicus prof. Ron Kusters spontaan deze ingezonden reactie die we hopenlijk terug zien in De Volkskrant.
De klinische chemie is deze maand maar liefst 3 hoogleraren rijker geworden! Per 1 oktober is prof. dr. Robert de Jonge begonnen als opvolger van prof. Rien Blankenstein in het VUMC. Prof. dr. Yolanda de Rijke is met ingang van 16 oktober benoemd als hoogleraar klinische chemie in het ErasmusMC te Rotterdam; zij volgt prof. dr. Jan Lindemans op. Nieuw is de leerstoel Genetic Metabolic Diagnostics die prof. dr. Nanda Verhoeven per 1 oktober aan het UMC Utrecht bekleedt.
Op 25 september jl. overleed plotseling oud collega Ad Pennings.
Ad was een aimabel mens, Bourgondiër, met een groot hart voor de mensen om hem heen. Als collega klinisch chemicus was hij loyaal aan de ziekenhuisorganisatie en het laboratorium, maar bovenal kenmerkend was zijn aandacht voor medewerkers en zijn collega’s.
Na zijn registratie als klinisch chemicus in 1975 volgde Ad collega Louis de Vries op als klinisch chemicus van het Burgerziekenhuis in Amsterdam dat later naar Almere verplaatst werd en verder ging als Flevoziekenhuis. Ad ging toen werken in het klinisch chemisch laboratorium van de Rooms Katholieke Ziekenverpleging in Hilversum. Na enige tijd vertrok Ad naar het Willem Alexander Ziekenhuis in Den Bosch. In 1990 vond de fusie plaats met het Groot Ziekengasthuis tot het Bosch Medisch Centrum waar Ad deel uit maakte van het bestuur van de medische staf. In 2002 was er een verdere fusie met het Carolus-Liduina ziekenhuis tot het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Ad toonde zich een plezierige teamspeler en praktische bruggenbouwer. Nooit deden wij als collegae een vergeefs beroep op hem. Het ruilen van standplaats tussen onze ziekenhuizen, het wisselen van aandachtsgebied en het innemen van een pioniersrol in het diagnostisch centrum van het ziekenhuis. Ad bood het graag aan, wetende dat hij daarmee de samenwerking en de collegiale sfeer zou bevorderen en in stand houden
Velen herinneren zich zijn snelle pasjes over de gang als hij naar een overleg kwam, gehaast, want meestal was hij net even staande gehouden voor een praatje. Heerlijk kon hij uitweiden over de vakinhoudelijke en organisatorische kwesties die hem bezighielden, steeds weer andere kanten belichtend.
Na zijn pensionering in 2005 bleef Ad actief als CCKL teamleider en trad hij toe tot de Nestorenclub en tot de Historische Commissie van de NVKC. Samen met Han Peek werden oude laboratoriuminstrumenten verzameld, gefotografeerd, en op de website gezet in de Database Historische Collectie.
Voor Ad en zijn Maja was het tevens de tijd van lange reizen. Nu is hij aan zijn laatste reis begonnen. We zullen hem blijven herinneren.
Namens het laboratorium klinische chemie en hematologie van het Jeroen Bosch Ziekenhuis,
Ron Kusters
De NVKC heeft in het kader van het project 'Verstandige Kiezen' een aantal aanbevelingen gepubliceerd voor het aanvragen en interpreteren van laboratoriumdiagnostiek. Zo adviseren we onder andere niet willekeurig algemene diagnostiek aan te vragen, maar laboratoriumtesten gericht in te zetten.
Voorkom belastend onderzoek
Bepaalde aandoeningen komen relatief weinig voor. In dergelijke gevallen kan een huisarts een test aanvragen om de ziekte uit te kunnen sluiten. Om bij een patiënt met darmklachten vast te stellen of het om een chronische ontsteking van de darm of een prikkelbaar darmsyndroom gaat, is de zogenaamde calprotectine-bepaling beschikbaar. Dit is een test om de hoeveelheid calprotectine in de ontlasting (feces) te meten. Calprotectine is een eiwit dat vrijkomt bij ontstekingen in het darmkanaal. Met deze eiwitbepaling kan vooraf geanalyseerd worden of er sprake is van een ontsteking. Wanneer de uitslag van deze test negatief is, kan de arts een aanvullende en voor de patiënt belastende scopie achterwege laten. Deze Verstandige Keuze kan veel schelen, zowel in kosten als in kwaliteit van zorg voor de patiënt.
Een studie uit een universitair medisch centrum laat een reductie zien van 67% in het aantal scopieën bij volwassenen door voorafgaande toepassing van de calprotectine test. Dit wordt ondersteund door een steekproef uit de gegevens van het laboratorium van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Van patiënten bij wie voor het eerst feces werden onderzocht op calprotectine, had 60% een testuitslag onder de ondergrens. Een geruststellende bevinding, waarbij vervolgonderzoek met behulp van scopie niet nodig hoeft te zijn.
De overige Verstandige Keuzes betreffen laboratoriumonderzoek naar kanker en allergie en het al dan niet verrichten van vitamine-onderzoek. Daarnaast hebben we meer en uitgebreide ’zinnige diagnostiek’ op onze website over onder meer hartfalen en reuma. Deze zinnige keuzes zijn opgesteld in samenwerking met de gelieerde beroepsgroepen.
Verstandige Keuzes
De ’Verstandige Keuzes’ zijn onderdeel van de campagne ‘Verstandig Kiezen’. De Federatie Medisch Specialisten en ZonMw willen met deze campagne medisch specialisten en patiënten stimuleren om in gesprek te gaan over het nut en de noodzaak van zorgmogelijkheden. ‘Verstandige Keuzes’ zijn evidence based aanbevelingen waarover artsen en patiënten het gesprek zouden moeten voeren. Zo kunnen zij samen bepalen wat de best passende behandeling is voor deze patiënt. In het programmaonderdeel ‘Verstandige Keuzes’ wordt samengewerkt met de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF).
Er zijn ’Verstandige Keuzes’ ontwikkeld over onder andere refluxziekte, hernia, acute wond, radiologie, interne geneeskunde, dermatologie en urologie.
In de medisch specialistische wereld, en niet minder bij stakeholders als IGZ en
zorgverzekeraars, ligt de focus tegenwoordig op het registreren van kwaliteit. Voor de specialisten in de klinisch chemische laboratoria is dit echter helemaal niets nieuws: al jarenlang nemen zij zichzelf en elkaar de maat en laten een onafhankelijke instantie hun kwaliteitssysteem beoordelen.
Dat is het eerste beeld wat blijft hangen uit het interview met klinisch chemici dr. Lianne Boesten en dr. Marc Thelen in het FMS magazine De Medisch Specialist dat vandaag verscheen. Medische diagnostiek is bovendien veranderd van "chemie naar geneeskunde en van analyse naar advies''. Een mooie introductie van het specialisme al in het eerste jaar van FMS.
Met deze stelling eindigde kersvers hoogleraar Klinische Chemie prof. dr. Volkher Scharnorst zijn intreerede 'Klinische Chemie van analyse naar informatie' op 4 september jl. in de TU Endhoven. Terugbetaling niet in de zin van besparing op laboratoriumkosten, maar door relevante medische informatie op het juiste moment bij de juiste persoon terecht te laten komen. De stelling wordt onderbouwd door de vele voorbeelden die hij aandraagt vanuit het Expertisecentrum Klinische Chemie, het samenwerkingsverband tussen de factulteit Biomedische Technologie van de TU/e, en de klnische laboratoria van het Máxima Medisch Centrum en het Catharina Ziekenhuis. Binnen dit verband wordt de kennis omtrent fysisch chemische analyses en die van pathofysiologie en diagnostiek gecombineerd om bestaande testen te verbeteren en nieuwe te ontwikkelen. Met behulp van 'big data' technieken moet dit uiteindelijk niet leiden tot een getal, maar tot een patiënt-specifieke conclusie en dus een antwoord op de klinische vraag van een arts. Oftewel ‘personalized health care’.
Ook voor de NVKC is er een boodschap: Point of Care Testing is volgens Scharnhorst ook een vorm van 'personalized health care' en met de komst van het digitale patiëntdossier is het mogelijk om vanuit het laboratorium invulling te geven aan een juiste interpretatie van dit onderzoek. "Naar mijn mening zou het laboratorium in de toekomst een centrale rol moeten spelen in het beheer van alle analysetoestellen, centraal of decentraal of bij de patiënt thuis en de integratie en analyse van de resultaten die met deze toestellen verkregen worden. Ik roep mijn beroepsvereniging dan ook op om in de opleiding tot klinisch chemicus ruimte te maken voor het verwerven van de nodige kennis en vaardigheden hiervoor".
Na vele maanden van voorbereiding achter de schermen is het zover: de NVKC website heeft een eigentijdse nieuwe jas! Meer beeld en overzicht, en alle ruimte voor nieuwe inhoud. Het gaat dus verder dan alleen het uiterlijk: de site biedt nu ook informatie voor patiënten (voorheen op www.uwbloedserieus.nl te vinden) en voor zorgprofessionals. Vanaf nu werken we gestaag aan de verdere uitbouw.
Sinds kort te downloaden in de App Store: de LabTracker, een medische app die ondersteuning biedt bij de interpretatie van opeenvolgende laboratoriumuitslagen van een patiënt.
Bij het monitoren van patiënten is het soms lastig om een “echte” verandering tussen twee opeenvolgende laboratoriumuitslagen te onderscheiden van een natuurlijke schommeling. Labtracker berekent de waarschijnlijkheidskans dat het al dan niet om een echte verandering gaat.
De app is ontwikkeld ontwikkeld door arts-onderzoeker Judith Hilderink, onder begeleiding van klinisch chemicus Steven Meex van het Centraal Diagnostisch Laboratorium en Richard Koopmans en Roger Rennenberg van de afdeling Interne Geneeskunde van het Maastricht Universitair Medisch Centrum. Een android versie is nog in ontwikkeling
Een rapportage over LabTracker kunt u lezen in de OORZON zomernieuwsbrief
In de huisartsenpraktijk wordt er steeds meer gebruik gemaakt van Point of Care Testing (POCT). Het NHG stelde samen met de NVKC, de NVMM en de SAN een richtlijn op voor het juist en veilig gebruik van POCT in de huisartsenzorg. Een nieuwe praktijkorganisatorische richtlijn die goede ondersteuning biedt voor een verantwoorde toepassing van de POC-testen in de praktijk.
Lees hier het inteview met de voorzitter van de richtlijnwerkgroep prof.dr. Ron Kusters in Medisch Contact.
Laboratoriumonderzoek (met name bloed- en urineonderzoek) vindt in 4% van alle huisartsencontacten plaats. Het aandeel testen dat in de huisarts in nabijheid van de patiënt uitvoert, stijgt. Urinestriponderzoek, Hb- en glucosebepaling zijn bekende, klassieke voorbeelden. D-dimeer- en C-reactief proteïnebepalingen zijn voorbeelden van nieuwe POCT die hun weg naar de huisartsenzorg hebben gevonden. Een aantal NHG-Standaarden geeft aanbevelingen voor het gebruik van POCT voor verschillende aandoeningen.
Patientveiligheid
De richtlijn is opgesteld om een goede kwaliteit van zorg te borgen en om risico’s op fouten met POC-testen in de huisartspraktijk zoveel mogelijk te voorkomen. Om de patiëntveiligheid te garanderen zijn een zorgvuldige inzet, uitvoering en evaluatie van POCT essentieel.
De richtlijn ‘POCT in de huisartsenzorg’ doet aanbevelingen over onder meer:
Conclusies uit eerdere rapporten verwerkt
De richtlijn sluit aan op de Landelijke Eerstelijns Samenwerkingsafspraak ‘Rationeel aanvragen van laboratoriumdiagnostiek’ en de IVD en ISO richtlijnen voor POCT. In de richtlijn zijn de bevindingen en conclusies uit onder meer de RIVM-rapporten over POCT in het ziekenhuis en bij de huisarts en de aanbevelingen van IGZ verwerkt.
Opgesteld door
De Richtlijn Point of care testing (POCT) in de huisartsenzorg is opgesteld door een werkgroep van het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG), de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde (NVKC), de Nederlandse Vereniging voor Medische Microbiologie (NVMM) en de Samenwerkende Artsenlaboratoria Nederland (SAN).
In een recente blog op Skipr betoogt NVKC-secretaris dr. Gabrielle Ponjee dat het alleen op kosten inkopen van diagnostiek -de prijs per test- kan leiden tot risico voor de patient en schade verderop in de zorgketen. Het gaat erom dat bij een individuele patient de juiste test op het juiste moment wordt afgenomen, gevolgd door professioneel advies over het vervolg. Niet zomaar een pak koekjes uit het schap dus.